| RACHUNKOWOŚĆ MAŁEJ FIRMY-dr B.SOWA |
| pytanie 18 Prawo podatkowe reguluje zasady obliczania amortyzacji dla środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz podaje stawki amortyzacyjne, które są uznawane jako koszt uzyskania przychodów dla celów podatkowych. Ustawa o rachunkowości również określa zasady obliczania amortyzacji, a prawo podatkowe ich nie neguje, a jedynie określa, jakie koszty amortyzacji bilansowej można uznać za koszt uzyskania przychodów podczas wyliczania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. W konsekwencji jednostka gospodarcza oblicza koszty zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych osobno dla celów bilansowych, zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości oraz dla celów podatkowych, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów. W związku z tym w jednostce gospodarczej spotkamy amortyzację bilansową, która wynika z planu amortyzacyjnego, oraz amortyzację podatkową wynikającą z odpowiednich przepisów podatkowych. Prawo podatkowe zawiera przepisy dotyczące amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które opierają się na pięciu podstawowych zasadach: 1. odpisy amortyzacyjne dokonywane są od zaktualizowanej wartości początkowej, 2. odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek przyjęto do użytkowania, 3. odpisy dokonywane są w równych ratach miesięcznych, dopuszczalne jest jednak dokonywanie odpisów w ratach kwartalnych lub jednorazowo na koniec roku, przy czym wyjątek ten nie dotyczy podatników prowadzących księgi rachunkowe, 4. odpisów amortyzacyjnych dokonuje się do końca tego miesiąca, w którym ich suma zrównała się z wartością początkową tego środka lub w którym środek postawiono w stan likwidacji, bądź też stwierdzono jego niedobór, 5. istnieje nakaz zamortyzowania środka przez cały okres jego posiadania. Natomiast zgodnie z prawem bilansowym amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych jest dokonywana: 1. na bazie aktualnego planu amortyzacji, który zawiera stawki i kwoty rocznych odpisów amortyzacyjnych, 2. od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek przyjęto do użytkowania, 3. do końca tego miesiąca, w którym ich suma zrównała się z wartością początkową tego środka lub w którym środek postawiono w stan likwidacji, sprzedano, bądź też stwierdzono jego niedobór. W związku z tym jednostka gospodarcza dokonuje odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Odpisów amortyzacyjnych w przypadku nieruchomości, w tym budynku lub lokalu mieszkalnego wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej, wynajmowanego lub wydzierżawionego w części dokonuje się w wysokości ustalonej od jej wartości początkowej przemnożonej przez stosunek wykorzystywanej powierzchni użytkowej w części do całej powierzchni użytkowej nieruchomości, budynku lub lokalu. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe zostały przyjęte do użytkowania. Należy udokumentować fakt przekazania środka do użytkowania. Jednostki prowadzące księgi rachunkowe wystawią odpowiedni dokument księgowy (OT), a pozostali podatnicy mogą zrobić adnotację na dowodzie nabycia o przekazaniu środka do użytkowania. Składniki majątkowe, których wartość początkowa nie przekracza 3 500 zł, pomimo tego, że okres ich użytkowania jest dłuższy niż jeden rok można nie zaliczać do środków trwałych. W przypadku zaliczenia ich do środków trwałych można je amortyzować jak pozostałe środki trwałe bądź też dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania go do użytku lub w miesiącu następnym. Również prawo bilansowe dla środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości dopuszcza dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków trwałych zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem oraz jednorazowo, odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych. Kolejny wyjątek to sytuacja, w której wartość początkowa środka przekracza 3 500 zł, ale nie został zaliczony do środków trwałych. Stało się tak, ponieważ podatnik przyjął, że będzie go użytkował przez okres krótszy niż jeden rok i w związku z tym nie zaliczył go jako środka trwałego, a wydatki zaliczył jednorazowo do kosztów. W przypadku, gdy jednak okres jego użytkowania przekroczy jeden rok, podatnik musi zaliczyć go do środków trwałych według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia w pierwszym dniu miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten rok upłynął. Dodatkowo powinien zmniejszyć koszty uzyskania przychodów o różnicę wynikającą z ceny nabycia lub kosztu wytworzenia a wartością odpisów amortyzacyjnych za okres dotychczasowego użytkowania tego środka, według stawek amortyzacyjnych stanowiących załącznik nr do updof. Środki trwałe wykorzystywane sezonowo posiadają szczególny sposób ustalania amortyzacji. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są w okresie wykorzystywania danego środka trwałego bądź wartości niematerialnej i prawnej. Miesięczne odpisy ustalone są w taki sposób, że roczną kwotę odpisów amortyzacyjnych dzieli się przez liczbę miesięcy w sezonie. W przypadku, gdy środek zostanie przekazany do użytkowania w sezonie, to odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został przekazany do użytku, w przeciwnym przypadku odpisy dokonywane są od pierwszego dnia miesiąca sezonu. Ostatnim wyjątkiem jest sytuacja, w której środek trwały lub wartość niematerialna i prawna zostaje ujawniona, gdyż wcześniej nie były ujęte w ewidencji. Dokonane odpisy amortyzacyjne od takiego środka nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Ujawniony środek trwały należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych. Nie przeprowadza się w takiej sytuacji korekty kosztów uzyskania przychodów, a odpisów dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek został wprowadzony do ewidencji. środkami trwałymi podlegającymi amortyzacji są stanowiące własność lub współwłasność podatnika: • budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, • maszyny, urządzenia i środki transportu oraz • inne przedmioty o ile spełniają następujące warunki: - zostały przez podatnika nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, - są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, - przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok, - są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Stosowanie natomiast do art. 16a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 22a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych amortyzacji podlegają również , niezależnie od przewidywanego okresu używania: • przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, • budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, • środki trwałe przyjęte do odpłatnego korzystania na podstawie umowy leasingu ( art. 23a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 17a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami tych składników – jeżeli zgodnie z przepisami rozdziału 4a ustaw podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający. Amortyzacji podatkowej podlegają również określone w art. 16b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wartości niematerialne i prawne: • spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego, • spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, • prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, • autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, • licencje, • prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych, • wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know – how) - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Metody amortyzacji: Amortyzacja liniowa - polegająca na podziale całkowitej wartości początkowej składnika majątku trwałego na równe części kwotowe, odpisywane przez ustalony okres amortyzacji w równych odstępach czasu. Metoda liniowa wykorzystywana jest do amortyzacji : • przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie rocznych stawek, stanowiącym załącznik do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanym dalej “Wykazem stawek”, w tym również: - przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w “Wykazie stawek” – podwyższonych przy zastosowaniu współczynników określonych w art. 16i ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. oraz w art. 22i ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych obniżonych w stosunku do określonych wstosunku do określonych w “wykazie stawek”, • przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych ustalonych indywidualnie. Amortyzacja degresywna - polega na stosowaniu malejących stawek amortyzacyjnych w kolejnych latach. Powoduje ona nierówny podział odpisów amortyzacyjnych w okresie amortyzowanym - w pierwszym roku najwyższy, w kolejnych malejący. Zastosowanie amortyzacji degresywnej jest ograniczone do środków trwałych z grupy 3 – 6 i 8 Klasyfikacji Rodzajowej Środków Trwałych oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych. Metody degresywnej nie można stosować także do środków trwałych używanych lub ulepszonych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji, które podatnik amortyzuje, stosując indywidualne stawki amortyzacyjne. Amortyzacja preferencyjna – metoda ta stosowana jest wyłącznie do fabrycznie nowych środków trwałych, zaliczonych do grupy 3 – 6 KŚT GUS, w pierwszym roku podatkowym, w którym te środki zostały wprowadzone do ewidencji. Metodę tą można stosować od 5 września 2002 roku. Istota jej jest to, iż: - w pierwszym roku w którym wprowadzono środki trwałe do ewidencji dokonuje się odpisów amortyzacyjnych w wysokości 30% wartości początkowej. Odpisy te mogą być dokonane jednorazowo, nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji lub na ogólnych zasadach, tj. w równych ratach co miesiąc, w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego. - w następnym roku podatkowym podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej jedną z wybranych metod: • metodą degresywną z zastosowaniem współczynnika nie wyższego niż 2,0, • metodą liniową, z możliwością stosowania stawek podwyższonych lub obniżonych, wg zasad opisywanych w art. 16i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i odpowiednio w art. 22i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Amortyzacja używanych sezonowo środków trwałych – odpisów amortyzacyjnych od używanych sezonowo środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się w okresie ich wykorzystania. W tym przypadku wysokość odpisu miesięcznego ustala się przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezonie albo przez 12. |